Symptomy owulacji – co warto wiedzieć

Co to jest owulacja?

Podczas trwania całego cyklu miesiączkowego w ciele kobiety zachodzi szereg procesów kontrolowanych przez przysadkę i podwzgórze. Zmiany, jakie można zaobserwować, dotyczą głównie jajników oraz błony śluzowej macicy, a wspomniana owulacja jest jednym ze stadium całego procesu, w którym to następuje pęknięcie pęcherzyka jajnikowego i uwolnienie dojrzałej komórki płciowej do jajowodu. To właśnie tam komórka jajowa jest we właściwej postaci i miejscu umożliwiającym jej zapłodnienie.

Kiedy występuje owulacja?

Książkowo owulacja powinna mieć miejsce 14 dni przed rozpoczęciem kolejnej miesiączki, co średnio wypada około 14 dnia cyklu.  Jednak z powodu różnic w funkcjonowaniu organizmu oraz czynników zewnętrznych, u każdej kobiety mogą wystąpić przesunięcia, przez które omawiany etap jajeczkowania może nie występować równo w połowie całego cyklu menstruacyjnego. Aby móc prowadzić dokładny i rzetelny kalendarz dni płodnych należy określić moment wystąpienia owulacji. Tak naprawdę to właśnie owulacja jest początkiem cyklu naturalnego kobiety, ale z racji tego, że trudno jednoznacznie ją określić przyjęło się, że pierwszy dzień miesiączki jest właśnie tym początkowym dniem, ponieważ łatwiej go zidentyfikować. 

Czy warto wiedzieć, kiedy są dni płodne? 

Zdecydowanie tak. Wiedza na temat indywidualnego  przebiegu cyklu menstruacyjnego jest bardzo istotna, gdy planujemy powiększyć rodzinę lub wręcz przeciwnie – stosując naturalną antykoncepcję. Z punktu widzenia technik wyróżniamy metodę tylko temperaturową, objawową (Billingsów), objawowo-termiczną i kalendarzową /rytmu (Ogino-Knausa, metoda kalendarzowa nie jest obecnie uznana przez żadną organizację zajmującą się NPR). Należy przy tym zauważyć, że NPR nie jest metodą antykoncepcji, ale raczej sposobem określenia fazy płodności.

>> Więcej o tym przeczytasz w artykule pt. Cykl kobiety a NPR

Kiedy następuje moment owulacji, a kiedy możliwe jest zapłodnienie?

Podczas owulacji uwolniona z pęcherzyka jajnikowego komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia tylko przez krótki czas (Ok. 6-18 godzin) później ulega degradacji. Nie oznacza to jednak, że to tylko w tym czasie należy odbyć stosunek, by doszło do zapłodnienia. W kwasowym pH pochwy plemniki potrafią przeżyć nawet 2-3 dni, a niektóre źródła podają nawet o przypadkach, kiedy było to aż 5 dni. Oznacza to tyle, że do zapłodnienia może dojść kilka godzin lub nawet dni po stosunku w momencie, gdy “oczekujące” plemniki napotkają dojrzałą komórkę jajową. 

To właśnie te dwa czynniki: moment wystąpienia owulacji oraz fakt ile czasu upłynęło od zbliżenia, są istotne, kiedy decydujemy się na naturalną antykoncepcję. Aby móc dokładnie określić, kiedy wypada krótkie stadium owulacji, warto znać jego symptomy. 

Jak zajść w ciążę? – 10 symptomów, po których rozpoznasz owulację

Owulacja a podwyższona temperatura ciała

Każda  kobieta posiada swoją podstawową temperaturę ciała (PTC) – jest to wartość mierzona  w całkowitym spoczynku, czyli rano, tuż po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka – nawet szybkie pójście do łazienki wpłynie na rzetelność pomiaru. PTC osiągane jest z reguły po minimum 4-5 godzinach nieprzerwanego snu. Warto również zaznaczyć, iż każda kobieta może uzyskać inną wartość temperatury podstawowej, a nawet indywidualnie istnieje możliwość zmiany w zależności od wielu czynników, w tym hormonów. Pomiary należy wykonać: 

• dokładnym termometrem owulacyjnym, tym samym przez cały cykl; 
• każdego dnia (poza dniami miesiączki) o tej samej porze (wcześnie rano nawet
  w weekendy);
• po dobrze przespanej nocy (zaburzony lub skrócony sen, jet lag, spożyty wcześniej w dużej ilości alkohol, choroby i leki mogą wpływać na wyniki pomiaru);
• przed wstaniem z łóżka, tuż po przebudzeniu. 

Temperatura może spadać i rosnąć w zależności od etapu cyklu. Nieznaczna zmiana temperatury (wzrost o około 0,2 – 0,6︒C) utrzymująca się przez około trzy dni może świadczyć o wystąpieniu owulacji. 

Ból owulacyjny

Część kobiet skarży się na jednostronny ból w dolnej części brzucha podczas owulacji. Często to kolejny naturalny uboczny objaw procesu jajeczkowania. Jest on odczuwany zwykle jako tępy skurcz albo gwałtowne i ostre ukłucie zlokalizowane po prawej lub lewej stronie brzucha (w zależności od tego, który jajnik uwolnił komórkę jajową). Trwa przeważnie od kilku minut do 1-2 dni. W sytuacji, gdy ból jest wyjątkowo intensywny, a jego trwanie wydłużone zaleca się konsultację z lekarzem. 

Zmiana konsystencji i koloru śluzu szyjkowego w pochwie

Śluz szyjkowy, czyli płynna lub żelopodobna wydzielina szyjki macicy podczas trwania całego cyklu zmienia swój wygląd oraz ilość. Jest to spowodowane wahaniem poziomu hormonów, które stymulują szyjkę macicy do produkcji śluzu. Mimo iż u każdej kobiety ilość, kolor i konsystencja śluzu może być różna na każdym etapie cyklu, wyróżnia się pewne cechy charakterystyczne dla poszczególnych stadiów cyklu. 

• Przed owulacją – śluz może być biały, żółty lub mętny, o kleistej lub rozciągliwej konsystencji. 
• Bezpośrednio przed owulacją – w organizmie wzrasta poziom estrogenu. Śluz jest bardziej przejrzysty, wodnisty, śliski i rozciągliwy. Przypomina konsystencją białko jaj. 
• Podczas owulacji – śluz jest bardzo klarowny i rozciągliwy, jego konsystencja również przypomina białko jajka kurzego. W tym czasie pH oraz tekstura śluzu sprzyja obecności plemników. 
• Po owulacji – ilość wydzieliny zmniejsza się, a jego kolor i konsystencja wraca do tej sprzed owulacji: mętna i kleista. Czasem może w tym okresie występować suchość. 

U niektórych kobiet śluz występuje cały czas i tylko nieznacznie różni się jego charakterystyka wyglądu podczas cyklu. Trudno jest w takim przypadku bazować na śluzie jako źródle informacji do określenia dni płodnych. 

Zasadniczo śluz (każdy nawet krwawy), który występuje przed 3 dniem po wzroście temperatury lub jeśli pojawia się plamienie (bez śluzu) przed tym dniem, należy traktować równorzędnie ze śluzem płodnym. 

Plamienie owulacyjne

Niektóre kobiety podczas owulacji doświadczają krwawienia – jest to całkowicie normalne. Jednak jak odróżnić naturalne plamienia występujące podczas jajeczkowania od symptomów, które mogą nas martwić? 

Bardzo mała grupa kobiet (ok. 5%) w ogóle doświadcza wspomnianego lekkiego krwawienia tuż przed, podczas lub zaraz po owulacji. Występuje ono poprzez zmiany poziomu hormonów, co może powodować do złuszczania się wyściółki macicy. To krwawienie jest znacznie lżejsze niż regularna miesiączka, trwa jeden lub dwa dni i występuje tylko raz podczas cyklu. Jeżeli przebieg i intensywność plamienia oraz inne objawy współtowarzyszące są poważne, zaleca się wizytę u lekarza, ze względu na możliwość istnienia innych czynników powodujących krwawienia. 

Zmiany trądzikowe świadczące o owulacji

Tuż przed owulacją lub w czasie jej trwania wiele kobiet obserwuje poprawę wyglądu swojej cery. Wzrost poziomu estrogenu stymuluje tworzenie kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego, przez co komórki ulegają odbudowie, a twoja cera jest jędrna, pory wydają się mniejsze, a zmiany skórne (np. trądzik) łagodniejsze. 

Bolesność piersi

Tutaj również główną przyczyną mogą być zmiany hormonalne powodujące ból i tkliwość piersi czy sutków. Takie objawy można zaobserwować przed w trakcie i po zarówno owulacji, jak i okresie menstruacji. 

Zmiana szyjki macicy 

Pozycja i tekstura szyjki macicy zmienia się w poszczególnych etapach cyklu menstruacyjnego, na tej podstawie również można określić moment wystąpienia dni płodnych. Samokontrolę najlepiej początkowo prowadzić przez cały miesiąc, aby potrafić wyczuć zachodzące zmiany w różnych fazach cyklu. Podczas okresu i niedługo po zakończeniu miesiączki szyjka macicy jest przeważnie niska, twarda oraz lekko otwarta. W miarę zbliżania się do momentu owulacji szyjka macicy unosi się do szczytu pochwy oraz staje się bardziej miękka i wilgotna.

Natomiast w szczytowym etapie jajeczkowania czasem wydaje się, że szyjka macicy zniknęła – unosi się wysoko i  jest po prostu tak miękka, że łączy się ze ściankami pochwy – to optymalny czas na współżycie, jeśli starasz się o dziecko. Po owulacji szyjka macicy opada niżej i z powrotem staje się bardziej jędrna, a otwór do macicy zostanie zamknięty. 

Zwiększone libido 

Spora część kobiet wyznaje, iż ich popęd seksualny jest silniejszy w pewnych porach miesiąca. W momencie, kiedy dokładnie śledzą swój miesięczny cykl, często okazuje się, że zwiększone pożądanie nasila się tuż przed owulacją. Według badań okres zwiększonego libido u kobiet zgrywa się z produkcją hormonu luteinizującego. Inną przyczyną wzrostu pożądania seksualnego może być zwiększona produkcja, opisanego wcześniej śluzu szyjkowego, który zwiększa wrażliwość i nawilżenie pochwy, a to może mieć działanie stymulujące. 

Wzdęcia – o tym, jak ciśnienie w jamie brzusznej może świadczyć o owulacji

Czyli zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej. To również może być jeden z objawów owulacji. Tutaj też przyczyną jest wzrost poziomu estrogenu i hormonu luteinizującego. Te zmiany hormonalne zatrzymują wodę w organizmie, powodują obrzęki i wpływają na przewód pokarmowy, wywołując wzdęcia. 

Przyspieszone tętno podczas owulacji

Podczas badań stwierdzono, iż w okresie około owulacyjnym, czyli w najbardziej płodnym momencie w cyklu menstruacyjnym – tętno spoczynkowe kobiet wzrasta o średnio 2 uderzenia na minutę w porównaniu z tętnem podczas menstruacji. Ten symptom owulacji również może być zakłócony poprzez spożywanie alkoholu, duże posiłki czy intensywny wysiłek fizyczny. Nie zaleca się więc określania dni płodnych tylko na jego podstawie.