Cykl menstruacyjny to termin używany do opisania sekwencji wydarzeń zachodzących w ciele kobiety, aby w pełni zrozumieć zachodzące procesy oraz pojęcia takie jak dni płodne warto poznać zasadę funkcjonowania i przebieg cyklu menstruacyjnego.
Co daje obserwacja cyklu?
Najczęstszym zastosowaniem obserwacji cyklu jest czas starania się o dziecko, lub wręcz przeciwnie – chcąc odroczyć ciążę. Dodatkowo, dzięki wnikliwemu monitoringowi sygnałów płynących z ciała można szybko wykryć różnego rodzaju zaburzenia, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie.
Etapy cyklu menstruacyjnego
Medycznie przyjmuje się, że regularny cykl trwa od 24 do 35 dni (średnio 28 dni). Rozpoczyna się w okresie dojrzewania, czyli między 12 a 13 rokiem życia i trwa do ustąpienia okresu płodności, czyli menopauzy przypadającej zwykle pomiędzy 45 a 55 rokiem życia.
W czasie trwania cyklu następuje seria zmian w produkcji hormonów, strukturze macicy i jajników, które sprawiają, iż zajście w ciążę staje się możliwe. Cykle przebiegają równolegle i skoordynowanie.
- Cykl jajnikowy, który obejmuje procesy związane z dojrzewaniem pęcherzyków jajnikowych, uwolnieniem żeńskiej komórki płciowej oraz powstaniem ciałka żółtego. Dzieli się go na trzy etapy:
- stadium pęcherzykowe (1 – 13 dzień cyklu);
- owulacja (ok. 14 dzień);
- stadium lutealne (15 – 28 dzień).
- Cykl zmian zachodzących w macicy – regulacja i utrzymanie wyściółki macicy do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej.
Fazy miesiączkowe w cyklu macicznym
Zmiany w obrębie błony śluzowej macicy są bezpośrednio związane ze zmianami w obrębie jajnika. Wytwarzane przez jajniki estrogeny i progesteron wpływają na grubość oraz właściwości fizjologiczne błony śluzowej macicy. W cyklu macicznym również możemy wyróżnić pewne etapy:
- Faza miesiączkowa (1 – 5 dzień)
- Faza odbudowy (6 – 14 dzień)
- Faza wydzielnicza (15 – 27 dzień)
- Faza martwicza (28 dzień)
U każdej kobiety długość każdego etapu może być inna, dlatego niezwykle ważne jest monitorowanie objawów charakterystycznych dla każdej fazy cyklu. Jest to możliwe dzięki dokładnej i rzetelnej obserwacji i kontroli symptomów owulacji. O których więcej w artykule: Symptomy owulacji. Bez tego – używając tylko tak zwany kalkulator dni płodnych, poznajemy bardzo uogólnione i uśrednione informacje o przebiegu cyklu, które mogą nie mieć odniesienia w rzeczywistości, a stosowane w ten sposób NPR jako metody antykoncepcyjne mogą okazać się zawodne.
Jak obliczyć dni płodne i niepłodne?
Można to zrobić na podstawie klasycznego kalendarzyka miesiączkowego, uzupełniając go jednak w dokładniejsze dane pochodzące z pomiaru podstawowej temperatury ciała oraz obserwacji śluzu szyjkowego. Przyjmowanie średnich wartości zapewne może nie mieć pokrycia ze stanem faktycznym, przykładowo przeciętnie występująca 14 dnia cyklu owulacja, u poszczególnych osób może mieć miejsce zupełnie innego dnia. Powodują to różnice w długości cyklu i pozostałych jego etapów. Ponadto czynnikiem dodatkowo utrudniającym obliczenia mogą być nieregularne cykle. Dlatego nie warto opierać się na sztywnych obliczeniach, tylko obserwować swoje ciało i sygnały typowe dla danych etapów cyklu.
Kiedy występuje owulacja?
W celu dokładniejszego określenia dni płodnych można dokonywać pomiarów temperatury. Przydatny w tym jest termometr owulacyjny, który pomoże określić moment wystąpienia owulacji. Metoda ta polega na codziennym odnotowaniu temperatury na wykresie, zaczynając od 1 dnia cyklu. Po rzetelnym odnotowywaniu wyników można zauważyć dwa poziomy temperatur – na początku cyklu niższy, natomiast w drugiej części cyklu wyższy. Wzrost temperatury o ok 0,2 *C świadczy o działaniu progesteronu w wyniku owulacji. Przydatny może okazać się dedykowany termometr owulacyjny, który jest dokładniejszy niż termometry standardowe.
Więcej o pomiarze PTC w artykule: Czego można się dowiedzieć z obserwacji PTC? oraz Po co i jak obserwować cykl menstruacyjny kobiety?
Co oprócz temperatury może jeszcze świadczyć o owulacji?
W różnych okresach cyklu miesiączkowego następuje zmiana ilości, koloru i struktury śluzu szyjkowego. Metoda ta opiera się na obserwacji tych cech wydzieliny i na ich podstawie określania etapu cyklu menstruacyjnego.
Dodatkowym objawem jest zmiana kształtu lub tekstury samej szyjki macicy. W niepłodnym okresie cyklu jest niska, zamknięta i jędrna. W czasie owulacji jest wysoka, otwarta i miękka. Jednak niewiele kobiet decyduje się na obserwację szyjki macicy ze względu na trudność i brak doświadczenia w tym względzie.
Kiedy może dojść do zapłodnienia?
Cykl menstruacyjny kobiety trwa od pierwszego dnia miesiączki do dnia przed rozpoczęciem następnego krwawienia. Średnio wynosi to 28 dni. Podczas owulacji uwalniana jest komórka jajowa z jednego z jajników, ma to miejsce
10 – 16 dni przed miesiączką. Jajeczko żyje tylko przez około 24 godziny po owulacji – to wtedy musi dojść do zapłodnienia komórki przez plemniki.
Tak więc, aby zajść w ciążę, należy odbyć stosunek do 2 dni po owulacji lub do 7 dni przed owulacją, ponieważ męskie komórki rozrodcze mogą żyć w ciele kobiety do tygodnia i zapłodnić komórkę jajową po jej uwolnieniu.
