Co to jest PTC?
Rozwinięcie tego skrótu to Podstawowa Temperatura Ciała. Jest definiowana jako naturalna najniższa temperatura ciała (nie towarzysząca żadnym zmianom chorobowym) osiągana podczas odpoczynku – jakim zwykle jest sen. Jej wartość mierzy się bezpośrednio po przebudzeniu i przed podjęciem jakiejkolwiek aktywności fizycznej, nawet tak niepozornej jak pójście do toalety, ponieważ doprowadzi to do wzrostu temperatury spoczynkowej. Niezbędne jest również korzystanie z dokładnego termometru (tego samego przez cały cykl), który wychwyci niewielkie wahania będące bardzo istotne w całym procesie obserwacji własnego PTC.
Badanie temperatury – jak prawidłowo dokonać pomiaru?
- Miejsce
Na początku należy podjąć decyzję o jednym sposobie pomiaru, a dokładniej jego miejscu. Mierzenie temperatury skóry tak jak robimy to np. podczas choroby, może nie być miarodajne. Zaleca się więc umieszczać termometr pod językiem, w odbytnicy lub poprzez pomiar temperatury w pochwie, czyli miejscach będących jamą ciała wyścieloną błoną śluzową.
- Czas
Powinno się dokonywać pomiaru każdego dnia, o tej samej porze, zaraz po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka i po odbyciu snu nocnego lub minimum trzech godzinach spoczynku. Aby uzyskać prawidłowy pomiar dla analizy PTC, taka dyscyplina poranna musi zostać zachowana w weekendy, nawet kiedy chcemy pospać dłużej.
- Urządzenie
Najlepiej jest korzystać przez cały czas z tego samego i dokładnego termometru. Na rynku istnieją urządzenia do tego przystosowane zawierające pewne udogodnienia. Np. termometr owulacyjny, a konkretniej termometr dopochwowy.
Zapisując uzyskane wyniki, następnie łącząc kolejne punkty, można otrzymać przydatny wykres krzywej termicznej. Możemy go tworzyć samodzielnie lub korzystać z aplikacji, które zrobią to za nas.
Co w sytuacji, kiedy pomiar zostanie dokonany o innej porze?
Np. jeśli któregoś dnia obudzimy się godzinę później, nie oznacza to, iż nie powinniśmy dokonywać pomiaru lub po prostu wpisać uzyskany wynik. Półgodzinne odchylenia nie powinny znacząco wpłynąć na wynik jednak dłuższe już tak. Jeśli pomiar odbył się później niż przeważnie, należy od uzyskanego wyniku odjąć 0,1˚ za każdą opóźnioną godzinę. W drugą stronę – gdy dokonamy pomiaru wcześniej, za każdą godzinę należy tę wartość dodać.
Należy odnotowywać wszystkie okoliczności, które mogły mieć wpływ na wysokość PTC.
Czynniki, które mogą wpłynąć na rzetelność pomiaru termometrem owulacyjnym
- Niektóre leki.
- Choroba lub gorączka.
- Przerwane cykle snu.
- Alkohol.
- Podróże po różnych strefach czasowych.
- Zmiana klimatu.
- Zaburzenia ginekologiczne.
- Praca zmianowa.
- Stres.
- Złe samopoczucie.
- Odstępstwa od dotychczasowych przyzwyczajeń.
- Jedzenie późnym wieczorem.
- Duży wysiłek fizyczny.
Interpretacja tych zakłóceń będzie zależała od ich indywidualnego wpływu na daną kobietę, ponieważ u jednej któryś z czynników wpłynie na wynik pomiaru a u innej nie. Ważne jest więc obserwowanie reakcji własnego organizmu i notowanie wszystkich informacji.
Obserwacja pomiarów PTC – jaka temperatura w dni płodne?
Pomiar podstawowej temperatury ciała jest używany przez kobiety od wielu lat, pomagając im zoptymalizować czas, w jakim mogły odbyć stosunek bez innych zabezpieczeń, unikając zapłodnienia podczas okresu płodnego. Do dziś wiele osób stosuje tę metodę w procesie planowania rodziny lub jako metodę naturalnej antykoncepcji. W czasie całego cyklu menstruacyjnego w ciele kobiet dochodzi do wielu procesów.
Temperatura ciała w czasie owulacji
Jednym z etapów cyklu jest owulacja, która powoduje trwały wzrost PTC o około 0,2- 0,6˚. Monitorowanie tego symptomu jest więc jednym ze sposobów oszacowania terminu jej występowania. Podstawowa temperatura ciała kobiety wynosi między 36,1 ° a 36,4 °C. Po wystąpieniu jajeczkowania wzrasta poziom progesteronu, uwalnianego przez ciałko żółte, który działając na podwzgórze, powoduje zwiększenie PTC. W rezultacie faza lutealna cyklu miesiączkowego wiąże się ze zwiększonym uczuciem ciepła i potu. Ten stan można zaobserwować zwykle dzień po wystąpieniu owulacji i utrzymuje się on przez ok. 72 godziny.
Co dzieje się w trakcie fazy przedowulacyjnej?
Zwiększony poziom estrogenu w fazie przedowulacyjnej przyczynia się do obniżenia PTC. W sytuacji kiedy zapłodnienie nie występuje, następuje rozpad ciałka żółtego, co powoduje spadek PTC, pokrywając się z rozpoczęciem miesiączki. W przypadku gdy wystąpi poczęcie, ciałko żółte nadal funkcjonuje i utrzymuje podwyższoną PTC przez pierwszy trymestr ciąży, a następnie wraca do normy.
W obserwacji i analizie PTC nie jest ważna bezwzględna temperatura kobiety, ale jej zmiana. Ponieważ zmiany te są tak małe, to kluczowe jest wykorzystanie czułego, tego samego, sprawdzonego urządzenia i dokonywania pomiarów o stałej porze. Wahania w PTC mogą wynikać z czynników zewnętrznych dlatego najlepiej określić stałą, wczesną, poranną godzinę pomiaru, tym samym termometrem owulacyjnym używając go wewnętrznie.
PTC jako metoda na świadomą płodność kobiety
Podstawowa temperatura ciała jest jednym z elementów niektórych metod antykoncepcji opartych na świadomości płodności, nazywanych metodami objawowo- termicznymi. Korzystając z zasad, które łączą się ze stosowaniem PTC i śledzeniem innych symptomów owulacji np. śluzu szyjkowego można oszacować najbardziej płodne dni cyklu tzn. moment, w którym kobieta ma największe szanse na zajście w ciążę.
Jak zajść w ciążę?
Płodność kobiety jest najwyższa około dwóch dni przed wzrostem podstawowej temperatury ciała, lecz plemniki mogą żyć nawet do pięciu dni w układzie rozrodczym więc aby doszło do zapłodnienia, stosunek może się odbyć kilka dni przed owulacją. Na przykład jeśli podczas obserwacji cyklu i pomiarów temperatury na przestrzeni 3 miesięcy zaobserwowany zostanie wzrost temperatury po 13, 14, i 15 dniu (czyli po dniu wystąpienia owulacji) to aby szanse na zajście w ciąże były wysokie najlepiej odbyć stosunek między 7 – 16 dniem cyklu, a w szczególności między 13 a 15.
PTC jako naturalna metoda antykoncepcji
Chcąc stosować PTC jako metodę naturalnej antykoncepcji, należy unikać stosunku od początku menstruacji do około 3 dni po skoku temperatury (lub używać innych metod antykoncepcji w tym czasie np. prezerwatyw) Te trzy dni są tylko orientacyjne, ponieważ u niektórych kobiet PTC może nie mieć wyraźnego wzrostu do trzech dni po owulacji. U kobiet, które mają nieregularne miesiączki, przewidzenie dnia skoku temperatury jest trudniejsze. Ponadto u kobiet, które mają krótki cykl (poniżej 24-25 dni) istnieje wysoka szansa na ciążę jeśli odbywają stosunek bez zabezpieczeń tuż po okresie lub nawet pod jego koniec.
Stosowanie tej metody podczas stosunku bez dodatkowych zabezpieczeń nie chroni przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową!
Skuteczność metody w zapobieganiu ciąży
W kwestii PTC jako naturalnej antykoncepcji Światowa Organizacja Zdrowia umieściła metody świadomości płodności na trzecim poziomie skuteczności. Na drugim miejscu znalazły się wkładki domaciczne, a za najskuteczniejsze zostały uznane złożone tabletki antykoncepcyjne.
>> Więcej o zaletach i wadach antykoncepcji hormonalnej dowiesz się w artykule: Antykoncepcja hormonalna
PTC jako test ciążowy i metoda szacowania dnia porodu
Klasyczne testy ciążowe bywają niewygodne do 2 tygodni po wystąpieniu owulacji. Dzięki pomiarom temperatury można zaobserwować utrzymującą się podwyższoną po owulacji temperaturę. Jeśli ten stan utrzymuje się przez 18 kolejnych dni, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że kobieta jest w ciąży. Znając dokładną datę wystąpienia owulacji, można dokładniej niż na podstawie momentu wystąpienia ostatniej miesiączki określić spodziewaną datę porodu.
Niepłodność
Metodę PTC można wykorzystać w celu sprawdzenia, czy w czasie cyklu w ogóle występuje owulacja, ponieważ niepłodność spowodowana jej brakiem jest bardzo powszechna. Istnieje błędne myślenie, że jeżeli kobieta ma regularne cykle miesiączkowe, to moment owulacji również występuje i jest prawidłowy. Jednak czasami bywa zupełnie inaczej – osoby z nieregularnymi krwawieniami owulują normalnie, a inne nie mają owulacji w ogóle lub mają niewydolność fazy lutealnej. Rzetelnie wykonane zapisy temperatur są bardzo pomocne w określeniu występowania jajeczkowania oraz czy długość fazy poowulacyjnej (lutealnej) jest odpowiednia, by utrzymać ewentualną wczesną ciążę.
